Σάββατο 11 Δεκεμβρίου 2010

Μάθημα εργαλείων χειρός (2) - Τα σκαρπέλα.

   Φίλες και φίλοι του Luthier School  συνεχίζουμε τα μαθήματα εργαλειοχρησίας με την παρουσίαση πληροφοριών σχετικά με τα σκαρπέλα. Τα σκαρπέλα συγκαταλέγονται στην κατηγορία των εργαλείων χειρός με κόψη .Είναι δε από τα σημαντικότερα εργαλεία για όλες τις ξυλουργικές τέχνες και βέβαια χρησιμοποιούνται και στην όμορφη τέχνη της οργανοποιίας.

    Το σκαρπέλο που ονομάζεται και κοπίδι εντορμιών χρησιμοποιείται σε μια σειρά εργασιών επεξεργασίας του ξύλου, ως επί το πλείστον όμως, με το σκαρπέλο αφαιρούμε ξυλοτεμάχια σε μορφή φλούδας για να κατασκευάσουμε εγκοπές. Στην τέχνη όμως της οργανοποιίας κάνουμε χρήση ,εκτός από τα κλασικά ίσια σκαρπέλα και διάφορα κοίλα ,που είναι ευρέως γνωστά με το όνομα λούκια για το σκάψιμο καμπύλων σχημάτων στα λεγόμενα σκαφτά όργανα.

   Όσο και να έχει προχωρήσει η σύγχρονη τεχνολογία στον τομέα των ηλεκτρικών εργαλείων, ένα σετ παραδοσιακά σκαρπέλα στα χέρια ενός έμπειρου τεχνίτη μπορεί να κάνει θαύματα .Όπως πάντα ,πρέπει να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία και προσοχή στους κανόνες ασφαλούς χρήσης, για να δουλεύουμε χωρίς προβλήματα και κυρίως χωρίς τραυματισμούς. Ας δούμε τώρα τα κυριότερα είδη σκαρπέλων και τους κανόνες ασφαλούς και σωστής χρήσης.

ΕΙΔΗ ΣΚΑΡΠΕΛΩΝ

   Το κλασικό είδος σκαρπέλου είναι αυτό με την ίσια κόψη και την τραπεζοειδή λεπίδα με λοξότμηση, ονομάζεται και σκαρπέλο εγκοπών, δείτε τα μέρη του και το σχήμα του στο σχ. 1. Το σκαρπέλο αυτό χρησιμοποιείται για την κοπή αιχμηρών γωνιών και για την πλειοψηφία των ξυλουργικών εργασιών. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγεται και το σκαρπέλο με την ορθογώνια διατομή χωρίς λοξότμηση, αυτό το σκαρπέλο μπορείτε να το δείτε στο σχ. 2.

   Το σκαρπέλο αυτό είναι χρήσιμο για εργασίες μεγαλύτερης καταπόνησης, ονομάζεται δε και πλατύ σκαρπέλο εγκοπών. Υπάρχει επίσης ο τύπος του σκαρπέλου με λοξή λεπίδα που χρησιμοποιείται κυρίως στην διάνοιξη μορσότρυπων ,για τοποθετήσεις κλειδαριών κλπ. Ονομάζεται σκαρπέλο οπών, ένα τέτοιο σκαρπέλο βλέπετε στο σχ. 3.

   Υπάρχουν και σκαρπέλα με κοντύτερες αλλά και φαρδύτερες λεπίδες για ιδιαίτερες καταπονήσεις ,κυρίως τα χρησιμοποιούν οι τεχνίτες σκαλάδες. Ερχόμαστε τώρα στο κοίλο σκαρπέλο που αποτελεί και το υπ αριθμόν ένα εργαλείο που έχουμε σε πρώτη ζήτηση εμείς οι οργανοποιοί. Με το κοίλο σκαρπέλο μπορούμε να αφαιρέσουμε φλούδες ξύλου σε μορφή κυματίων.
  
   Το σκαρπέλο αυτό το βρίσκουμε σε μια πολύ μεγάλη ποικιλία που γενικά είναι γνωστό με την ονομασία σγρόμπια. Τα είδη των κοίλων σκαρπέλων με την ποικιλία των κόψεων τους μπορείτε να τα δείτε αναλυτικά στο σχ. 4. Είναι χρήσιμο να θυμόμαστε πως όταν λέμε σκαρπέλο στην γλώσσα της ξυλοτεχνίας, εννοούμε τον τύπο εκείνο με την ίσια κόψη που αναφέραμε παραπάνω, ενώ όταν λέμε κοίλο σκαρπέλο αναφερόμαστε σε μια ποικιλία σκαρπέλων που είναι γνωστά ως λούκια. Υπάρχουν επίσης και τα τρίγωνα σκαρπέλα που ανοίγουν αυλάκια σε σχήμα v, στο σχ. 5 μπορείτε να δείτε διάφορα είδη λουκιών και ορισμένες επιπλέον ειδικές μορφές σκαρπέλων.

Η ΜΑΤΣΟΛΑ

   Σε γενικές γραμμές μπορούμε να χειριστούμε τα σκαρπέλα και τα λούκια με την δύναμη των χεριών μας, πολλές φορές όμως, η χρήση της ματσόλας, όταν πρόκειται να κάνουμε μια χονδροειδή  εργασία πχ. να αφαιρέσουμε μια μεγάλη ποσότητα ξύλου, μας βοηθάει πολύ. 

   Μπορείτε να δείτε διάφορες ματσόλες στο σχ. 6. ΟΙ ξύλινες ματσόλες κατασκευάζονται κυρίως από ξύλο οξιάς και η λαβή τους από φλαμούρι. Ύστερα από τα άνω θεωρητικά στοιχεία ας μελετήσουμε τους κανόνες εργασίας για μια άνετη και ασφαλή χρήση του σκαρπέλου.






ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

¨       Πρώτος και κυριότερος κανόνας ,προμηθευόμαστε σκαρπέλα καλής ποιότητας τα οποία κατασκευάζονται από σφυρήλατο χάλυβα υψηλής ποιότητας και αντοχής, η δε στίλβωση τους βοηθάει την κίνηση του σκαρπέλου μέσα στο ξύλο χωρίς να κολλάει. Μην δελεάζεστε με τις πολύ φτηνές τιμές σκαρπέλων, ψάξτε να βρείτε σκαρπέλα ποιοτικά που πάντα υπάρχουν σε λογικές τιμές.
¨       Τα σκαρπέλα και τα λούκια πρέπει να είναι πάντα τέλεια ακονισμένα, ένα σκαρπέλο που δεν κόβει όσο παράξενο και αν ακούγεται είναι πιο επικίνδυνο για τραυματισμό από ένα ακονισμένο σκαρπέλο, ο λόγος είναι προφανής ,ένα στομωμένο σκαρπέλο δεν κόβει το ξύλο, με αποτέλεσμα να αναγκαζόμαστε να εφαρμόζουμε μεγαλύτερη πίεση σε αυτό ,αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες τραυματισμού αφού με την μεγαλύτερη πίεση το σκαρπέλο μπορεί να μας γλιστρήσει τραυματίζοντας μας. Πάντα λοιπόν χρειάζεται να δουλεύουμε με ακονισμένα εργαλεία, εξάλλου με ένα ακονισμένο εργαλείο εργαζόμαστε και πιο άνετα αφού δεν χρειάζεται να ασκούμε μεγάλη πίεση.
¨       Όταν δεν χρησιμοποιούμε τα σκαρπέλα πρέπει  να τοποθετούμε στις κόψεις τους τα πλαστικά καλύμματα που συνήθως τα συνοδεύουν κατά την αγορά τους.
¨       Το προς επεξεργασία τεμάχιο δεν το κρατάμε με το χέρι μας αλλά το σφίγγουμε καλά στην μέγγενη του πάγκου εργασίας μας ή σε άλλη κατάλληλη διάταξη συγκράτησης.
¨       Το σκαρπέλο το κρατάμε όταν δουλεύουμε χωρίς την χρήση ματσόλας και με τα δυο μας χέρια, το δεξί μας χέρι στην λαβή σπρώχνει και το αριστερό οδηγεί. ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Τα χέρια μας μακριά από την κόψη της λεπίδας.
¨       Όταν εργαζόμαστε με την ματσόλα το σκαρπέλο το κρατάμε με το αριστερό μας χέρι και την ματσόλα στο δεξί.
¨       Επιλέγουμε την κατάλληλη ελεύθερη γωνία προσέχοντας να μην είναι ούτε πολύ μεγάλη ούτε πολύ μικρή. Εάν η γωνία που δουλεύουμε με το σκαρπέλο είναι πολύ μεγάλη το σκαρπέλο θα εισχωρήσει βαθειά μέσα στο ξύλο με αποτέλεσμα να κολλήσει, εάν η γωνία είναι πολύ μικρή τότε το σκαρπέλο φεύγει από το τεμάχιο που κατεργαζόμαστε(γλιστράει).
¨       Με την ματσόλα καταφέρνουμε διαδοχικές κρούσεις επί της κεφαλής της λαβής του σκαρπέλου, αφαιρώντας έτσι λεπτά ξυλοτεμάχια από το υλικό που κατεργαζόμαστε.
¨       Προτιμάμε να αφαιρούμε λεπτότερα ξυλοτεμάχια κάθε φορά παρά μεγάλη ποσότητα μονομιάς.
¨       Με μικρότερο βάθος κοπής δεν χρειάζεται και μεγάλη δύναμη κρούσης.
¨       Εάν δεν χρησιμοποιούμε ματσόλα, ο καρπός του μπροστινού χεριού πρέπει να ακουμπά στο ξύλο ή να ακουμπά ο αγκώνας εάν λόγω της θέσης δεν μπορεί να ακουμπά ο καρπός.
¨       ΠΡΟΣΟΧΗ!!! Τα δάκτυλα μας μακριά από την κόψη της λεπίδας.



Μόλις ολοκληρωθεί η παρουσίαση των εργαλείων θα ξεκινήσουμε την κατασκευή του πρώτου μας μουσικού οργάνου !!
   

10 σχόλια:

  1. Καλησπέρα φίλε μου!
    Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα γράφεις (και περιγράφεις), πραγματικό σχολείο το blog σου!
    Επιτέλους κατάφερα να αποσαφηνίσω τι εστί σκαρπέλο και τι ματσόλα...
    Επίσης, το πιστεύω αυτό που λες και το σέβομαι: "Όσο και να έχει προχωρήσει η σύγχρονη τεχνολογία στον τομέα των ηλεκτρικών εργαλείων, ένα σετ παραδοσιακά σκαρπέλα στα χέρια ενός έμπειρου τεχνίτη μπορεί να κάνει θαύματα."

    Καλή εβδομάδα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Καλησπέρα φίλε μου Πορτιάτη!
    Χαίρομαι πολύ που τα λέμε και είναι τιμή μου που θεωρείς το ιστολόγιο μου σχολείο.
    Καλή εβδομάδα σου εύχομαι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Καλημέρα και ευχαριστώ για το μπλογκ σου που με ξάφνιασε ευχάριστα.
    Μια παρατήρηση αν θες, θα έλεγα πως "κοπίδι εντορμιών" αντιστοιχεί με αυτό που λες αργότερα "σκαρπέλο οπών" μιας και αυτό χρησιμοποιούμε για εντορμίες.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Έχεις απόλυτο δίκιο φίλε Θεόδωρε,να είσαι καλά και ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. ΕΙΜΕ ΑΠΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΞΥΛΟΥΡΓΩΝ ...ΜΙΛΑΜΕ ΟΤΙ ΕΙΝΕ ΠΟΛΛΗ ΩΡΑΙΟ ΜΑΘΗΜΑ...ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Φίλε μου Υπερίωνα σε ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια να είσαι πάντα καλά!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. καλησπερα! θελω να ξεκινησω να ασχολουμαι με την ξυλογλυπτικη σαν χομπυ. μπορειτε να μου πειτε τι σκαρπελα να παρω; βρισκω καποια φτηνα και καποια πολυ ακριβα.... τι να διαλεξω; και τι σχηματα;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Γεια σου φίλε μου, σχετικά με τα σκαρπέλα να ξέρεις πως εκείνο που μετράει είναι η ποιότητα, ένα καλώς ακονισμένο σκαρπέλο εάν είναι καλό και ποιοτικώς θα σου κρατήσει χωρίς να χρειάζεται ακόνισμα πολύ καιρό, ανάλογα βέβαια και την χρήση, ενώ ένα φτηνιάρικο σκαρπέλο θα θέλει συνέχεια ακόνισμα, κατά συμπέρασμα εδώ μετράει η ποιότητα, για τα σχήματα θα χρειαστείς διάφορα λούκια,ανάποδα λούκια,ίσια σκαρπέλα,λοξά κ.λπ. Μόλις βρω λίγο χρόνο θα κάνω μια ανάρτηση σχετικά με τα νούμερα και τα είδη σκαρπέλων για την ξυλογλυπτική,σε χαιρετώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Έχετε να προτείνετε καποια μαρκα για σκαρπελα...Κοιταζα καποια Stanley αλλα πραγματικα δεν ξερω την ποιότητα τους...Θα εκτιμουσα οποιαδήποτε βοηθεια ..Σας ευχαριστώ ...Τα αρθρα σας ειναι καταπληκτικα

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Φίλε μου εγώ χρησιμοποιώ εργαλεία Stubai και Pfeil και έχω μείνει πολύ ικανοποιημένος.Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια!

      Διαγραφή

Αφήστε τα σχόλια σας,τις απόψεις σας,τις παρατηρήσεις σας, ακόμη και ενδεχόμενες απορίες ή ερωτήσεις σας,είναι χαρά μου να σας απαντήσω!Απαντώ πάντα σε κάθε νέα μου ανάρτηση!