Σάββατο 15 Ιανουαρίου 2011

Μάθημα εργαλείων χειρός (3) - Οι πλάνες.

    Στην σημερινή ανάρτηση θα μελετήσουμε:
  • Τα διάφορα είδη πλάνης.
  • Τα μέρη της κλασικής ξύλινης ξυλουργικής πλάνης.
  • Τους κανόνες εργασίας για την χρήση της πλάνης χειρός.

   Καλησπέρα σας, συνεχίζουμε με την παρουσίαση εργαλείων χειρός, σήμερα θα μιλήσουμε για την πλάνη. Η πλάνη  ανήκει και αυτή στην κατηγορία των εργαλείων χειρός που διαθέτουν κόψη. Με την πλάνη εκτελούμε την εργασία του πλανίσματος ,δηλαδή την αφαίρεση ξυλομορίων από μια ξύλινη επιφάνεια, πέρα όμως από την προαναφερθείσα βασική εργασία ,με την πλάνη μπορούμε να φέρουμε εις πέρας μια σειρά εργασιών όπως:

                     i.           Εξομάλυνση ανώμαλων ξύλινων επιφανειών και επιπέδωση τους.
                   ii.            Διαμόρφωση  ξύλινων ακμών.
                  iii.            Επιπέδωση εγκοπών.
                 iv.             Καθαρισμός παλαιών στρώσεων ξύλου.
                   v.            Καθαρισμός επιφάνειας ξύλου από στρώματα μπογιάς ή βερνικιού.
                 vi.             Πλάνισμα και καθαρισμός καμπύλων ξύλινων επιφανειών.
                vii.             Πλάνισμα εγκάρσιας τομής ξύλου.
              viii.              Πλάνισμα και διεύρυνση αυλακώσεων(γκινισιές).
                 ix.             Καθαρισμός ευθύγραμμων αρμών.


 
    Στο σχ.1, μπορείτε να δείτε μια ποικιλία με διάφορες πλάνες που χρησιμοποιούν οι ξυλουργοί και φυσικά οι τεχνίτες οργανοποιοί .

Διάφορες πλάνες

 
   Η κλασική ξύλινη πλάνη ,αποτελείται από το ξύλινο κουτί  συγκράτησης, το πέλμα της , την εμπρόσθια λαβή της που ονομάζεται και κέρατο, την λάμα κοπής, την σφήνα συγκράτησης της λάμας, το προστατευτικό χεριού, το διακενό για την απομάκρυνση των ξυλομορίων ,βέβαια υπάρχουν και μεταλλικές πλάνες, οι οποίες περιέχουν και κάποια επιπλέον εξαρτήματα, κυρίως για την ρύθμιση της λάμας της πλάνης, σε γενικές όμως γραμμές αυτά είναι τα μέρη και τα εξαρτήματα μιας τυπικής ξυλουργικής πλάνης σχ.2.

Εξαρτήματα-Μέρη πλάνης


   Ας δούμε τώρα τους βασικότερους κανόνες εργασίας, όπως κάνουμε σε κάθε μάθημα εργαλειοχρησίας.

ΚΑΝΟΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

·         Το τεμάχιο που θέλουμε να πλανίσουμε πρέπει να το στερεώσουμε σε κατάλληλη διάταξη(οδηγό πλανίσματος) ,ώστε να μπορέσουμε να το επεξεργαστούμε με ασφάλεια.
·         Πρέπει πάντα να δουλεύουμε με πλάνες ,των οποίων οι λάμες τους είναι καλά ακονισμένες.
·         Για κάθε ξεχωριστή περίπτωση πλανίσματος, πρέπει να χρησιμοποιούμε και τον κατάλληλο τύπο πλάνης, για παράδειγμα ,την κοίλη επιφάνεια του καπακιού του βιολιού δεν μπορούμε να την πλανίσουμε με την ίσια πλάνη, χρειαζόμαστε την πλάνη καμπυλώσεων και μάλιστα τον ειδικό τύπο violin makers.
·         Για τον χειρισμό της πλάνης: Με το αριστερό χέρι πιάνουμε την μπροστινή λαβή (κέρατο) και πιέζουμε κάθετα προς το τεμάχιο που επεξεργαζόμαστε, το δεξί χέρι τοποθετείται στο προστατευτικό χεριού, στο πίσω μέρος της πλάνης ,είτε στην πίσω λαβή ανάλογα με τον τύπο της πλάνης και οδηγεί την πλάνη προς την φορά πλανίσματος.
·         Το πλάνισμα να γίνεται πάντα με την φορά των ινών (νερών) του ξύλου, για να προκύπτει μια ομαλή και λεία επιφάνεια.
·         Η λάμα της πλάνης πρέπει να ακονίζεται σε ειδική πέτρα ακονίσματος ,με χρήση λαδιού ακονίσματος και με κυκλικές κινήσεις.
·         Τηρούμε πάντα όλους τους κανόνες ασφαλούς χρήσης για κάθε εργαλείο ,όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενες αναρτήσεις.

 
   Για τους φίλους της οργανοποιίας ετοιμάζω φωτογραφίες και κείμενο με την πλήρη περιγραφή κατασκευής ενός παραδοσιακού σκαφτού μπαγλαμά, εκεί θα έχετε την δυνατότητα, να δείτε και την χρήση των εργαλείων που περιγράφω στα μαθήματα της εργαλειοχρησίας στην πράξη . Σας χαιρετώ.

26 σχόλια:

  1. γιωργο τα σχεδια σου ειναι πολυ καλα.. αλλα δεν μπορουμε να κανουμε zoom πανω τους...

    περιμενουμε με αγωνια τις νεες αναρτησεις.. με φωτο..

    καλο βραδυυυυυυυυυυυυυυυ..

    υγ φιλια στη φιλη τζεσσυ..

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. καλο μεσημερι.. καλη κυριακηηηηηηηηηηη..

    φιλακιααααααααααααα...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Σε ευχαριστώ πολύ simone για την παρατήρηση,θα δω τι μπορώ να κάνω για να φαίνονται πιο μεγάλα τα σχέδια μου,καλή συνέχεια!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γεια σου Γιώργοοοοοοο!!!!!
    Όλα σου τα άρθρα είναι πολύ ωραία!!! Συγχαρητήρια!!!
    Θα χαιρόμουν ιδιαίτερα αν ετοίμαζες μια ανάρτηση για την κατασκευή της κιθάρας!!!!
    Φιλάκια σε εσένα και στη φίλη μας την simone!!!!!:D
    Τζέσσυ
    ΙΙΙΧΑΑΑΑ!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Καλησπέρα κι από μένα...
    Ασχολούμαι αρκετά με "μαστορέματα" και μ' αρέσει να διαβάζω οτιδήποτε σχετικά με κατασκευές...
    ...όμως κοίλη πλάνη (όπως αυτή που αναφέρεται για το εσωτερικό οργάνου) δεν είχα φανταστεί ότι υπάρχει!!!
    ...Και πολλές φορές παιδευόμουν με κοίλα μέρη ξύλου.

    Υ.Γ.
    Αυτό με τον μπαγλαμά το περιμένω! Έχω έναν πολύ καλό φίλο (πόντιο)που κατασκευάζει μόνος του ποντιακές λύρες και είχαμε προσπαθήσει κάποτε να φτιάξουμε μπαγλαμά...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Γεια σου φίλε Luthier!!!Ελπίζω να είσαι από τους πρώτους αναγνώστες του blog που ετοιμάζω...:D!!!!!
    Πολλά φιλιά και να είσαι σίγουρος πως θα τα πούμε σύντομα!!!!! .....
    ΙΙΙΧΑΑΑΑ!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Το προηγούμενο σχόλιο το έγραψα εγώ,η Τζέσσυ απλά ξέχασα να γράψω το όνομά μου!!!
    So sorryyyy!!!!
    Ετοιμάσου για το μπλογκ μου!!!!
    Τζέσσυ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Καλώς την Τζέσσυ! Σίγουρα θα εγγραφώ στο ιστολόγιο σου, όταν το ετοιμάσεις απλά ενημέρωσε με με ένα σχόλιο σου, σχετικά με την κιθάρα,μελλοντικά,θα ασχοληθούμε εκτενέστερα,σε ευχαριστώ για το πέρασμα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Βρήκα τυχαία το ιστολόγιό σας και είμαι ενθουσιασμένη. Οι αναρτήσεις σας είναι πολύ καλές. Θα σας παρακολουθώ.
    Φιλιά
    Οντέτ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Φίλε ευ αγωνίζεσθαι καλησπέρα. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον εάν εσύ σαν ιστολόγος, μαζί με τον φίλο σου, φωτογραφίζατε τα στάδια κατασκευής μιας ποντιακής λύρας και αφιερώνες μία ή περισσότερες αναρτήσεις στο ιστολόγιο σου για την κατασκευή της, η ποντιακή λύρα είναι σπάνιο όργανο με μεγάλη ιστορία και θα ήταν πολύ καλό να κάνουμε ό,τι μπορεί ο καθένας για την συνέχιση της παραδοσιακής κατασκευής της,σκεφθείτε το και τα ξαναλέμε...καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Καλησπέρα Φίλε μου!
    Ήμουν σε "άδεια" από το δίκτυο, το ξέρεις, τώρα κατάφερα να σου'ρθω...
    ...και αφού δεν πρόλαβα σου λέω από εδώ ότι η ανάρτηση-αφιέρωμα στο Δημήτρη Τυπάλδο ήταν εξαιρετική! Μεγάλος Καλλιτέχνης "ο Δημήτρης και η χορωδία του μας χαρίζουν όμορφες στιγμές και υπερηφάνεια ,για μια άλλη Ελλάδα που έχουμε ονειρευτεί" όπως πολύ σωστά τονίζεις. Φαίνεται να τον γνωρίζεις προσωπικά, να του μεταβιβάζεις το σεβασμό και την εκτίμησή μας!
    Για τις πλάνες σου, ως μη ειδικός έχω να πω μόνο ότι μας πλάνεψε πάλι η αναλυτική σου παρουσίαση και η μεθοδικότητά σου!
    Καλό Σ/Κ !

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Φίλε μου Πορτιάτη καλωσόρισες ξανά! Φυσικά και θα μεταβιβάσω στον φίλο Δημήτρη Τυπάλδο την εκτίμηση σου,σε ευχαριστώ πολύ που θεωρείς τις αναρτήσεις μου αναλυτικές και μεθοδικές,θα κάνω πάντα ό,τι καλύτερο μπορώ!Καλό Σαββατοκύριακο και σ'εσένα!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Γεια σου Luthier!!!!!!!!
    Επιτέλους το μπλογκ μου είναι έτοιμο!!!!!!!!
    Σε περιμένω με ενθουσιασμό.
    Απλώς δεν έχω κάνει πολλές αναρτήσεις ακόμα!!!!!
    Φιλάκια και καλή συνέχεια !!!!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Καλορίζικο φίλη Τζέσσυ σου εύχομαι ό,τι καλύτερο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  15. καλησπέρα,
    ήθελα να ρωτήσω αν γνωρίζεται σε μια σανίδα ξύλου πως
    ονομάζεται το μέρος που είναι ανάμεσα στα νερά και αν υπαρχει διαφορετική ονομασία από το ισόβενο στο φαρδύβενο.
    ευχαριστώ πολύ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  16. Ονομάζεται ετήσιος δακτύλιος και περιλαμβάνει το πρώιμο ξύλο, δηλαδή αυτό που σχηματίζεται την Άνοιξή και Καλοκαίρι,αλλά και το όψιμο ξύλο, που παράγεται κυρίως προς τα τέλη του Καλοκαιριού και το Φθινόπωρο. Τα φαρδύβενα νερά, ονομάζονται και επίκουρα ή πίκουρα ,ειδικά όταν η κατανομή τους έχει μεγάλες διαφορές.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  17. geia xara... mia erwthsh.. ksereis kaneis gia mia klassikh planh to eidos toy ksulou tou?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  18. Μια παραδοσιακή ξύλινη πλάνη κατασκευάζεται από καλώς αποξηραμένο ξύλο κόκκινης οξυάς ή αχλαδιάς ενώ το πέλμα της πλάνης καθώς και το (μικρό κέρατο)- λαβή και η σφήνα της από λευκή οξυά. Και το ξύλο δρυός χρησιμοποιείται επίσης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  19. Κατι ακομα.. Για να μην σασ ταλαιπωρω , που θα μπορουσα να βρω πληροφοριες σχετικα με ξύλινες πλανές. σε δικτυογραφια κυρίως


    ευχαριστω

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  20. Φίλε Κώστα ,με μια αναζήτηση με την φράση wooden hand plane, θα βρεις άπειρες πληροφορίες στο διαδίκτυο ,ακόμη και για την κατασκευή παραδοσιακών ξύλινων πλανών.Σε χαιρετώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  21. Γεια σας, είμαι φοιτητής του τμήματος συντήρησης έργων τέχνης στη Ζάκυνθο. Στο μάθημα συντήρησης ξύλου έχω μια ξύλινη πλάνη προς συντήρηση. Μήπως θα μπορούσατε να μου πείτε από τι είδος ξύλου φτιάχνονταν οι πλάνες ? Έχω βρει συνήθως ότι είναι Ίταμος, Ελιά, Οξιά ή πλάτανος. Στέλνοντας σας μία εικόνα του αντικειμένου μήπως θα μπορούσατε να καταλάβετε ακριβώς το ξύλο ?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  22. Φίλε Γιώργο συνήθως το κουτί συγκράτησης της πλάνης κατασκευάζεται από ξύλο κόκκινης οξυάς ή αχλαδιάς, ενώ το πέλμα-η σφήνα-η λαβή "κέρατο" και το αντιστήριγμα σφήνας από λευκή οξυά. Στείλε αν θέλεις μια φωτογραφία στο φόρουμ luthier.gr για αναγνώριση του ξύλου της πλάνης που διαθέτεις. Σε χαιρετώ!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  23. συγχαρητήρια για το άρθρο σας!! γνωρίζεται πότε εμφανίστηκε η πρώτη ξύλινη πλανη?

    ΑπάντησηΔιαγραφή

Αφήστε τα σχόλια σας,τις απόψεις σας,τις παρατηρήσεις σας, ακόμη και ενδεχόμενες απορίες ή ερωτήσεις σας,είναι χαρά μου να σας απαντήσω!Απαντώ πάντα σε κάθε νέα μου ανάρτηση!